Idealne miejsce
dla ilustracji dziecięcej to…
Krótko mówiąc tam gdzie dzieci tam i ilustracja. Najpowszechniejszym miejscem są książki. Ilustracja książkowa pomaga w zrozumieniu treści, zanim dzieci nauczą się czytać. A kiedy zostają z książką same nic nie stoi na przeszkodzie by wymyślić historię samemu. Wydrukowany, nieruchomy obraz, który mogą potrzymać w rączkach, przybliżyć, oddalić, obrócić do góry nogami szybko się nie znudzi. Tak samo ilustracje można zawiesić w pokoju dla dziecka jako plakaty na ścianach. Będzie to fajną dekoracją i może akurat zachęci malucha do wieszania swoich dzieł w ramkach zamiast malowania ich bezpośrednio na ścianie… Ilustracja jest nieodłącznym elementem w odzieży dziecięcej, akcesoriach, w wystroju przedszkoli, bibliotek, szkół, żłobków. Ilustracja w gabinecie lekarskim może doda otuchy małemu pacjentowi, a może wytłumaczy skąd się bierze katarek?
Czy ilustracja dziecięca
jest tylko dla dzieci?
Kilka cech
ilustracji dziecięcej
moim okiem.
Na pozór ilustracja dla dzieci może kojarzyć się nam z naiwnością, karykaturą i przerysowaniem czy po prostu ładnymi obrazkami, w których malutki rozumek dziecka nie musi się nad niczym wysilać. W rzeczywistości są to właściwie naczelne antyprzykłady dobrej ilustracji dziecięcej. Dbając o rozwój malucha trzeba go i jego niemały rozumek potraktować trochę poważniej.
Pierwszą ważną cechą jest właśnie niedosłowność. Wyraża się ona w braku realistycznego odwzorowania rzeczywistości. Uproszczony do sedna sprawy świat przedstawiony na ilustracji daje wyobraźni dziecka większe pole interpretacji. Dzieci uwielbiają zadawać pytania, nawet wydające się nam bezsensowne. Dzięki tej wrodzonej ciekawości uczą się najwięcej i najszybciej. Ilustracja dziecięca powinna być pretekstem do zadawania coraz to bardziej wymyślnych pytań i wspólnego poszukiwania na nie różnych odpowiedzi. Rozwija to zdolność nieszablonowego myślenia co wydaje mi się skutkuje później w kreatywnym radzeniu sobie z poważniejszymi problemami.
Kolejną sprawą jest język plastyczny, jeśli mogę to tak nazwać. Kiedy chcemy przekazać coś skomplikowanego biznesmenom użyjmy wykresów, słupków i liczb, kiedy chcemy przekazać coś dzieciom użyjmy kredek, kolorowych papierów i plakatówek. Mówmy do dzieci tym co jest im bliskie i znajome. Z ciągłym zainteresowaniem przyglądam się zawsze dziecięcej twórczości, głównie swojej własnej, którą szczęśliwie przechowałam do dziś w pudełku po butach. Niesamowita jest swoboda tych prac, brak odpowiedzialności za poprawną perspektywę, prawa fizyki, anatomię. To wszystko nie jest ważne, ale sam sens, przekaz, który da się z nich odczytać. Ja jako ilustratorka dziecięca inspiruję się tym jak dzieci postrzegają świat, ale zawsze staram się być krok lub trzy przed nimi, korzystając z własnego doświadczenia.
Ilustracja dla dzieci jest kolorowa, wesoła i bajkowa. Gdzie tam… Może taka być, ale nie musi. Jej forma powinna być owszem przyjemna, delikatna w odbiorze, ale nie można całkiem unikać trudnych tematów. Dzięki łagodnej ilustracji można tłumaczyć dzieciom różne emocje, może kiedy będzie im smutno utożsamią się ze smutnym bohaterem rysunku. Zaczną budzić w sobie empatię i zrozumienie wobec innych.
Czy ilustracja dziecięca jest tylko dla dzieci?
Tak jak sama nazwa wskazuje, jest to po prostu ilustracja dla dzieci. Obejmuje ona wszelkiego rodzaju rysunki, ilustracje przeznaczone do odbioru przez dzieci. Zwykle są to bardzo proste rysunki, niezbyt zawiłe, często też zabawne, a nawet karykaturalne. Takie rysunki mają za zadanie zwrócić na sobie pełną uwagę dziecka i jak najbardziej wzbudzić jego zainteresowanie. Bardzo często również ilustracja dziecięca ma charakter czysto edukacyjny, czyli jej główną funkcją jest nauczanie młodego odbiorcy, jakim jest dziecko. Z pomocą ilustracji możemy przecież przekazać dziecku cokolwiek tylko zechcemy, na przykład przedstawić cyferki, literki czy też nawet różnego rodzaju problemy. Idąc do biblioteki czy księgarni, na wielu półkach znajdziemy całe ilustrowane książki dla dzieci tłumaczące właśnie jakieś problemy, czy to natury rodzinnej, społecznej czy nawet osobowej.
Jak ważna jest ilustracja dla dzieci?
Żeby zrozumieć, jak bardzo ważna jest dla dziecka ilustracja, najpierw należy zastanowić się w jaki to w ogóle sposób dziecko się uczy. Jeśli zastanawiasz się teraz, czy dobrze przeczytałeś poprzednie zdanie, to zapewniam, nie ma w nim żadnego błędu, obie te rzeczy rzeczywiście są ze sobą powiązane i to bardzo mocno. Pomyślmy więc, w jaki dokładnie sposób dziecko się uczy? Każdy człowiek we wczesnych latach swojego życia nabywa wiedzę na dosłownie każdym kroku. Każdy dotyk dziecka, każde jego spojrzenie czy każde usłyszane słowo to właśnie jego, nawet nieświadomy sposób na naukę. Głównie nauka odbywa się jednak poprzez zabawę. Otóż zabawa nie tylko jest sposobem na wypełnienie wolnego czasu dzieci, spełnia bowiem jeszcze jedną, bardzo ważną funkcję, o której niestety często, jako dorośli zapominamy. Dziecko ma silną potrzebę zabawy głównie dlatego, że jest ona dla niego bardzo treściwą formą nauki. Dlaczego tak jest? Dorosły człowiek, kiedy chce się czegoś nauczyć, sięga po wszelkie książki czy też kursy. Dziecko natomiast musi po prostu najpierw nauczyć się, jak w ogóle się uczyć. Musi też dowiedzieć się, w jaki sposób się mówi, pisze, czyta oraz wielu innych rzeczy. Wszystko to odbywa się właśnie poprzez zabawę. To ona dostarcza dziecku podstawowej wiedzy o życiu. Być może jako dorośli nie jesteśmy w stanie tego zrozumieć, natomiast zabawa naprawdę jest dla dziecka niesamowicie ważna. No dobrze, ale jaki ma to związek z ilustracją? Otóż ilustracje dla dzieci odgrywają równie ważną rolę w procesie edukacji dziecka, jak sama zabawa. Spójrzmy na przykład na zabawki czy książki dla dzieci, niemal wszystkie pełne są różnorodnych ilustracji. Nie jest to wcale przypadkowe, bowiem dziecko poprzez ilustrację również bardzo mocno się uczy. Ilustracja dziecięca dostarcza dziecku podstawowych informacji o świecie, takich których nie może samo nabyć poprzez zabawę. Czy teraz wszystko już stało się jasne? Ilustracja wraz z zabawą wzajemnie się uzupełniają i wspólnie tworzą spójny, integralny proces edukacji w najwcześniejszych latach życia dziecka, czyli znaczy zanim jeszcze nauczy się ono pisać i czytać (a nawet i później).
Znaczenie ilustracji z perspektywy dziecka
Jak już wcześniej wspominałam, ilustracja z perspektywy dziecka jest niezmiernie ważna. Ważna też powinna być z perspektywy dorosłego, który chce oczywiście jak najlepiej zadbać o odpowiedni rozwój swojego potomka. Otóż ilustracja w tym celu może zostać wykorzystana dwojako. Po pierwsze jako tą, którą tworzy samo dziecko, a po drugie tą, którą dziecku przedstawiamy. Dziecięce rysunki są źródłem ogromnej wiedzy na temat tego, czy dziecko rozwija się w odpowiedni sposób. Rysunki te powinny bowiem wraz z wiekiem dziecka ewaluować i mówić nam, czy rozwój dziecka przebiega prawidłowo, czy też nie. Niesamowicie ważne jest więc, by dzieci rysowały jak najwięcej, warto je więc do tego zachęcać. Ilustrację, którą my natomiast przekazujemy dziecku, możemy wykorzystać wręcz jako źródło istotne wiedzy dla dziecka. Za jej pomocą możemy przyswoić dziecku to, co jest dla nas szczególnie ważne, na przykład odpowiednie konkretną wiedzę czy różnego rodzaju wartości.
Ilustracja dziecięca w książkach
Wszyscy dobrze zdajemy sobie sprawę z tego, iż w książkach dla dzieci są zawarte głównie (lub nawet tylko) ilustracje. Jest tak nie tylko z powodu tego, iż dzieci nie umieją czytać. Owszem, dzieci nie umiejące czytać, nie zrozumieją więc literek i tekstu pisanego za ich pomocą, za to zrozumieją jednak ilustrację opowiadającą tę treść, która zapisana jest literkami. Ilustracja dziecięca ma jednak też jeszcze inną funkcję. Nie tylko obrazuje tekst napisany za pomocą literek, a też staje się podstawą do interpretacji dziecka. Znaczy to tyle, iż dziecko, widząc daną ilustrację, samo dopowiada sobie szczegóły konkretnej opowieści, a nawet wymyśla sobie nową. Wpływa to oczywiście bardzo znacząco na rozwój poznawczy dziecka, na jego postrzeganie oraz na rozwój jego wyobraźni. Uważa się powszechnie, iż dzieci mają zwykle wybujałą wyobraźnię. I poniekąd jest to prawda. Dzieje się tak jednak z takiego powodu, iż dzieci przez kilka pierwszych lat swojego życia nie odróżniają fikcji od rzeczywistości, dlatego też często to, co zobaczą na ilustracjach, przekładają do świata rzeczywistego. To tłumaczy, dlaczego niektóre dzieci boją się potwora mieszkającego pod łóżkiem lub myślą, że deszcz to po prostu łzy chmurek.
Jak przemycić ważne wartości za pomocą ilustracji?
Wiemy już, iż dzieci za pomocą ilustracji nabywają sporo wiedzy. Warto jest więc wykorzystać fakt, że ilustracja dziecięca świadomie uczy. Można w ten sposób bardzo znacząco wpłynąć na rozwój dziecka i na jego świadomość. Dla wielu z nas bardzo ważne jest, by dzieci od wczesnych lat życia, miały w swojej głowie uszeregowane różne wartości, w zależności oczywiście od tego, co my, dorośli i ich rodzice, chcemy im przekazać jako najważniejsze. Mogą to być wartości takie jak na przykład rodzina, tradycja, czy też narodowość. Dla przykładu polska ilustracja dla dzieci może przekazywać sobą wiele treści historycznych, może przemycać też symbole narodowe czy pobudzać w dziecku patriotyzm już od najmłodszych lat życia. Wybierając ilustracje dla dzieci, warto więc zwracać szczególną uwagę na to, co ma się na nich znajdować, żeby dziecko mogło z nich wynieść jak najwięcej dobrego dla siebie.